Yeşil bina sertifikası, USGBC (Amerikan Yeşil Bina Konseyi) gibi kuruluşlar tarafından verilen, binaların çevre üzerindeki etkilerini en aza indirgeyerek sürdürülebilirlik ve verimliliği arttırmayı amaçlayan bir belgedir. LEED (Leadership in Energy and Environmental Design), dünya çapında kabul gören ve geniş kapsamlı bir yeşil bina değerlendirme sistemidir. Bu sistem, bir binanın yaşam döngüsü boyunca enerji ve su kullanımının, malzeme seçiminin ve atık yönetiminin sürdürülebilirliğini değerlendirir.
Yeşil bina sertifikası içinde, binanın atık döngüsü planı önemli bir yer tutar. Bu plan, binaların inşaat ve yıkım sırasında ürettikleri atıkların azaltılmasını, yeniden kullanılmasını ve geri dönüştürülmesini içerir. Ayrıca, bina işletmeleri sırasında oluşan atıkların da sürdürülebilir bir şekilde yönetilmesini kapsar. LEED sertifikası ve diğer yeşil bina sertifikaları, bina tasarımı ve inşaat süreçlerinde çevre dostu materyallerin kullanımını ve atık yönetimi standartlarını zorunlu kılar.
Yeşil Bina Değerlendirme Sistemleri
Yeşil bina değerlendirme sistemleri, sürdürülebilir yapı tasarım ve inşaat pratiklerini teşvik etmeyi amaçlar. Bu sistemler, binaların yeşil standartlara göre tasarlandığı bir sertifika sürecidir. Binaların enerji kullanımı, su tüketiminde verimlilik ve çevre dostu bina malzemeleri kullanımını içerir. Yeşil bina değerlendirme ve belgelendirme sistemleri sayesinde, bir bina veya yerleşimin çevreye olan etkisi objektif bir şekilde değerlendirilir.
Enerji verimliliği, yeşil bina değerlendirme sistemlerinin en önemli kriterlerinden biridir. Bu sistemler, binaların enerji ve su kullanımını azaltmayı, atıkları minimuma indirgeyerek doğal çevre üzerindeki olumsuz etkilerini azaltmayı hedefler. Yeşil bina değerlendirme sistemi, binaların tasarım, yapım ve işletme aşamalarında çevresel performansa odaklanır. Böylece, yeşil binaların yaygınlaşmasını teşvik eden bir mekanizma oluşturmuştur. DGNB, LEED gibi uluslararası sistemlerin yanı sıra, birçok ülkede geliştirilen yerel yeşil bina standartları ve yönetmelikleri bulunmaktadır.
Dünya genelinde birçok yeşil bina değerlendirme sistemi bulunmakta olup, bunlar arasında LEED (Leadership in Energy and Environmental Design), BREEAM (Building Research Establishment Environmental Assessment Method) ve Green Star gibi önde gelen sistemler yer almaktadır. Bu sistemlerin belirlediği en önemli maddeler şu şekilde özetlenebilir:
- Enerji Verimliliği: Binaların enerji tüketimini azaltmak, temiz ve yenilenebilir enerji kaynaklarına yönelmek bu kriterin en önemli maddeleri arasındadır. Bu kapsamda izolasyon, yüksek verimlilikli HVAC (ısıtma, havalandırma ve klima) sistemleri, enerji verimli aydınlatma ve cihazlar, ve gün ışığından yararlanma stratejileri yer alır.
- Su Verimliliği: Su kullanımını en aza indirgeyerek, suyun yeniden kullanımını ve yağmur suyu toplama sistemlerini teşvik eder. Düşük akışlı armatürler, yerinde arıtma ve geri dönüşüm sistemleri bu maddedeki önlemler arasındadır.
- Malzeme ve Kaynaklar: Sürdürülebilir kaynaklardan elde edilen, geri dönüştürülmüş ve yerel olarak üretilmiş malzemelerin kullanımına öncelik verir.
- İç Mekan Kalitesi: İç mekan hava kalitesini iyileştirerek, bina kullanıcılarının sağlık ve rahatını artırmak. Bu amaçla düşük emisyonlu malzemelerin kullanılması, yeterli havalandırma ve doğal aydınlatma gibi unsurlar ön plana çıkar.
Yeşil Bina Sertifikası İçerisinde Binanın Atık Döngüsü Planı Nasıl Yapılmalıdır?
Yeşil bina sertifikası almak isteyen yapılar için atık döngüsü planı oldukça önemlidir. Bu plan yeşil bina konseylerinin yönergelerine ve yönetmeliklerine uygun olarak hazırlanmalıdır. Binalara verilen bu sertifikalar, sürdürülebilir bina uygulamalarının yaygınlaşması için büyük önem taşır. Günümüzde atık döngüsü yönetimi, yeşil bina olarak bilinen yapıların temel özelliğidir. Ancak yeşil bina sertifikası almanın ilk adımı, bina ve yerleşimlerin yapıldığı arazinin seçiminden itibaren başlar ve yapının tüm yaşam döngüsü boyunca sürdürülebilirlik prensiplerini ortaya koymaktadır.
Atık yönetimi konusunda yeşil bina uygulamaları arasında su ve enerji tasarrufu kadar önem taşıyan başka bir konu daha vardır; o da binaların ürettiği atıkların yönetimidir. Yeşil bina sertifika sistemleri arasında olan LEED v4, atık yönetimini çok kapsamlı bir şekilde ele alan bir derecelendirme sistemlerindendir. Yeşil bina sertifikaları, binanın atık döngüsü planınını detaylı bir şekilde inceler ve bu planın, sürdürülebilirlik prensiplerine uygun olarak geliştirilip geliştirilmediğini değerlendirir.
Yeşil Bina Sertifikası İçerisinde Atık Kaç Farklı Türde Ayrışmalıdır?
Dünya genelinde yeşil bina sertifikaları, binalar hakkında çevresel duyarlılık ve sürdürülebilirlik konusunda önemli bir konuma sahiptir. Yeşil bina sertifikası içerikleri, yapının arazi seçiminden başlayarak yaşam döngüsü boyunca çevreye olan etkisini azaltmayı hedeflemektedir. Derecelendirme sistemleri aracılığıyla binaları değerlendirirken, sadece enerji tasarrufuna odaklanmaz, aynı zamanda atık yönetimine de büyük önem verir. Binalar için isim altında karşımıza çıkan doğayla uyumlu yapılar, daire sakinlerinin atıklarını nasıl yöneteceği üzerinde de durur. Bu çerçevede, sürdürülebilir bir gelecek için bina içinde oluşan atık türleri‘nin düzenli olarak ayrıştırılması gerekmektedir.
Özellikle, yeşil bina çatısı altında, atık ayrışmalı ve bir atık döngüsü içerisinde değerlendirilmelidir. Örneğin, organik atıklar için kompost, cam ve plastik gibi inorganik maddeler için ise geri dönüşüm uygulanabilir. Bu süreçlerin her biri, atık yönetiminde özel bir yönetmelik gerektirebilir.
Yeşil Bina Sertifikası almak isteyen binalarda atık yönetimi, bina tasarımı, malzeme seçimi, enerji verimliliği ve su tasarrufu gibi konular büyük önem taşır. Atık yönetimi, sürdürülebilir ve çevreye duyarlı binaların önemli bir parçasıdır. Fakat, Yeşil Bina Sertifikası için belirli bir atık türü sayısının ayrılması gerektiğine dair kesin bir kural genellikle geçerli değildir. Bunun yerine, atık yönetimi planları bina tipine, yeri, kullanımına ve hedeflediği sertifika düzeyine bağlı olarak değişebilir.
Ayrıştırmaların planlandığı aşamada kullanılan geri dönüşüm atık ünitelerinin de rolü büyüktür. Kullanıcı odaklı olması, atıkların ayrıştırma aşamasında doğru yönlendirilmesi önemlidir.
Yeşil Bina Sertifikaları farklı standartlar ve kriterlere göre verilmektedir. Her bir sertifikasyon sistemi, atık yönetimi konusunda farklı yaklaşımlar ve gereklilikler içerebilir.
Bir Yeşil Bina Sertifikası almak için bina yöneticileri ve tasarımcılarının genelde dikkate alması gereken atık türleri şunlardır:
- Organik Atıklar: Yiyecek atıkları ve bahçe atıkları gibi kompostlanabilir malzemeler.
- Kağıt: Ofis kağıdı, gazeteler, kartonlar gibi geri dönüştürülebilir kağıt ürünleri.
- Plastik: Çeşitli plastik atıklar, PET şişeler ve plastik kaplar.
- Cam: Şişeler ve kavanozlar gibi geri dönüştürülebilen cam ürünler.
- Metal: Alüminyum kutular, teneke kutular ve diğer metal atıklar.
- Elektronik Atık: Eski bilgisayarlar, cep telefonları ve diğer elektronik cihazlar.
- Tehlikeli Atıklar: Piller, elektronik atıklar ve boya gibi özel işlem gerektiren atıklar.